fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/2015/12/16/en-nu-na-parijs-een-groot-plan-voor-afrika-1568888?utm_source=NRC&utm_medium=banner&utm_campaign=Paywall
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Kaj nun, post Parizo, granda plano por Afriko
NRC 16 decembro 2015
Fare de Louise O. Fresco
Kio atingiÄis en Parizo estas diplomatia deklaro de intenco, ne praktika plano. Nun ke la eÅforio pri la interkonsento disiÄas, venas tempo por la realeco, speciale por la kontinento kiu pleje suferos de klimatÅanÄiÄo. En Afriko, kie tri kvaronoj de la malriĉuloj loÄas en kamparaj areoj kaj la nutraĵprovizo estas riska, fluktuado en pluvokvanto kaj konstanta sekeco difektos la rikoltojn, kun tuj rimarkeblaj efikoj por milionoj da homoj. Dum Ĉinio kaj Rusio en pli longa daÅro povas atendi pozitivajn efikojn de pli altaj temperaturoj, estas en Afriko neniu pozitiva perspektivo. Krome kreskas la Afrika loÄantaro laÅprocente la plej rapide en la mondo; de la 2,4 miliardoj da homoj kiuj tutmonde ankoraÅ aldoniÄas inter nun kaj 2050, pli ol duono naskiÄos en Afriko. Eĉ sen klimatÅanÄiÄo, sin akomodi al tiu kresko jam estas neimagebla defio. Magistratoj apenaÅ havas monon por la transiro al daÅrigebla produktado, inkluzive de irigacio. Korupteco ne aÅguras bone pri la fundoj kiuj estas promesitaj de la riĉaj landoj — la misuzo de Nederlanda mono por evoluhelpo en Benino estas ankoraÅ freÅa en la memoro.
Kiom Afriko suferas, pro manko de bona regado, tio ne povas esti pli bone ilustrita ol per la kazo de NiÄerio, la plej loÄata kaj potenciale plej riĉa lando. Fine de la nuna jarcento, la NiÄeria loÄantaro estos 2,5 fojojn tiel granda kiel hodiaÅ. MalgraÅ la riĉeco je oleo, la averaÄa NiÄeriano nun havas duoble tiom da Åanco naskiÄi malriĉa ol duonjarcenton antaÅe, kiam la lando estis implikita en milito kun Biafro, ĉe kiu 1 Äis 3 milionoj da homoj perdis la vivon (la krudeco de tiu takso jam estas Åoka). Ĉar la plimulto de NiÄerianoj ne estas Äenataj de rememoroj pri tiu tragedio, por novaj separismaj movadoj la vojo estas larÄe liberigata: en la NiÄer-delto kaj en la nord-oriento. Tie la islamisma Boko Haram klopodas establi Kalifaton pere de terorado de la loÄantaro. Volontuloj por la armita batalo ne mankas inter malriĉaj, senlaboraj junaj viroj. Dum politikistoj en la urboj riĉigas sin mem, la lando estas en procezo de diseriÄo. La agrikulturo estis neglektita dum generacioj, favore al oportunaj importoj, kies fino, pro la senĉese malalta oleprezo kaj la malprofitaj valutaj kurzoj, nun videbliÄas. Socia agitiÄo, neantaÅvidebla vetero kaj altaj manÄaĵprezoj havas nur unu ebla rezultato: dramaj migradfluoj inter Afrikaj landoj, kaj el Afriko al EÅropo. Ne temas pri simpla kaÅza rilato inter klimatÅanÄiÄo kaj migrado, sed pri fatala kombino de necerteco, senperspektiveco kaj malegaleco. Klimat-rifuÄintoj estas politikaj rifuÄintoj.
Tiu aferstato estas malfacile rekomendebla al la balotantaro en riĉaj landoj. Tio tamen devigos, malgraÅ klimat-laciÄo kaj kreskanta ksenofobio. En Parizo rakontis Afrikaj landoj kiom severa por si estas klimatÅanÄiÄo, sed ili apenaÅ referis al aliaj kaÅzoj de malriĉeco. Sen deca regado kaj ekonomia kresko, la sekvoj de altaj temperaturoj kaj sekeco estas ne reguligeblaj. Tio ne estas Afrika problemo, tio koncernas la tutan mondon. Devas do nun fulmrapide veni efektivig-plano por Afriko, ĉe kiu la EU, plej granda donanto de evoluiga fonduso kaj senpere engaÄita, estu la iniciatinto. Tiu plano nur sukcesos se Afrikaj politikistoj estas devigataj meti aferojn en ordon, ligante striktajn kondiĉojn al la ricevotaj fundoj. Jen nia sola espero, en preskaÅ senespera situacio.
Louise O. Fresco estas estrar-prezidantino de Wageningen University and Research Centre (en Nederlando), instituto kiu fokusiÄas al vivsciencoj, agrikulturo kaj ekologio; Åi ankaÅ estas verkistino.