fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/03/20/brexit-tot-nu-toe-duurdere-macbooks-en-minder-studenten-7475555-a1551134
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Brexit Äis nun: pli kostaj Macbooks, malpli da studentoj
La Brexit jam nun kaÅzis multajn ÅanÄojn. La Brita pundo perdis valoron, kaj malabundeco da laboristoj minacas.
NRC 21 marto 2017
Fare de nia korespondanto
Melle Garschagen
Finfine ni atingis tion: post 278 tagoj Theresa May venontsemajne merkrede faros komencon kun la Brexit.
La 23-an de junio 2016, 17 milionoj da Britoj konsilis sian registaron retiriÄi el la EU. Ekde tiu referendumo-nokto, kiu provokis fizikan reagon ĉe multoj (cindrogrizaj anoncistoj, larmoj de Äojo ĉe Brexit-uloj, duonvomanta konsilanto de David Cameron), iÄis klare ke la Brexit estos malrapida, kompleksa kaj multekosta procezo.
La interkonsiliÄo pri la eksedziÄo-atestilo certe daÅros almenaÅ 18 monatojn. La definitiva malimplikado de ĉiaj formoj de integriÄo povus daÅri eĉ jardekon. La Britoj eble ricevos prezentotan finan fakturon de 60 miliardoj da eÅroj. Tio estas ankoraÅ venonta. Tamen la UnuiÄinta Regolando ekde la referendumo jam ÅanÄiÄis palpeble.
Ekonomia Åoko
La plej videbla Åoko estas ekonomia. Ekde junio lastjare, la kurzo de la Brita pundo malaltiÄis pli ol 15 procentojn rilate al la Usona dolaro. Tio estas bona por la Brita eksporto, sed malbona por Brita aĉetpovo, kaÅze de la dependeco de la Brita konsumanto de importproduktoj. Multnaciaj entreprenoj ĵetis supren la prezojn por kompensi la malaltiÄantan pundon. Marmite de Unilever, MacBooks de Apple kaj ĉokoladpilkoj de Mars iÄis ĉiuj pli multekostaj por la Brito.
Konsekvenco de la kurzofalo de la pundo estas ankaÅ ke Britaj entreprenoj iÄis pli malmultekostaj. La Usona firmao Kraft Heinz kalkulis ke Äi bezonas malpli da dolaroj ol jaron antaÅe en la malsukcesinta ekprovo transpreni la Britan-Nederlandan entreprenon Unilever.
La multeventaj monatoj ankaÅ Åajnas jam esti havintaj efikon al la enmigrado. La lastaj ciferoj montras ke neta migrado (enfluo minus elfluo) pasintjare malpliiÄis kun 49.000 homoj Äis 273.000. Tio ankoraÅ daÅre estas multe pli alta ol la centmil migrantoj kiujn la May-registaro volas maksimume lasi eniri en Brition.
Malpli EÅropanoj
Rimarkinda: unuafoje en preskaÅ jardeko, malpli da EÅropanoj volas studi ĉe Britaj universitatoj. Lastjare la nombro da enskribiÄoj el la EU malkreskis je 7 procentoj Äis 42.070. La nombro da enskribiÄoj de eksterlandanoj el aliaj mondpartoj restis la sama. Universitatoj avertas pri la konsekvencoj. La manko de sekureco por EU-civitanoj en Britio povis "grandege damaÄi" la kvaliton kaj reputacion de la esploro ĉe la universitato, avertis ja tridek rektoroj de la kolegioj en Oksfordo.
La Brita agentejo de statistiko trovas Äin tro antaÅtempa ligi la migradciferojn al Brexit, sed oni aÅdas Äin daÅre pli ofte en Londono: eksterlandanoj ĉirkaÅrigardas. La Hispana barista kiu konsideras transloÄiÄi al Madrido pro tio ke la EÅropa ekonomio denove plialtiÄas. La Pola parkadgardisto kiu pripensas reiri al Katowice "se oni ne plu volas min ĉi tie". Ke li tiam kunprenus siajn du plene integritajn filinojn al mondo kiun ili konas nur pro ferioj, tio nur estu tiel.
La dubo estas reflektita en la ciferoj. Pasintjare 39.000 Orienta- kaj Centra-EÅropanoj revenis al sia devenlando, almenaÅ tridek procentojn pli ol en 2015.
Minacaj labormankoj
Britaj dungantoj jam nun mencias minacajn labormankojn. Kafoĉeno Pret A Manger avertas ke nur unu en kvindek laborkandidatoj estas Brita. La asocio de akuÅistoj kaj flegistoj raportas, ke estas malkresko de 90 procentoj ĉe enskribiÄoj de personalo el la EU. Ciferoj de la National Health Service montras ke pasintjare 5.500 flegistoj kaj kuracistoj, devenaj el la EU, estas foririntaj, kvaronon pli ol en 2015. Sen EÅropaj laboristoj la Brita sanzorgo kraÅos, tiel sonas la averto.
Dum la venontaj jaroj, ĉiuj EU-reguloj devas esti transmetataj en Britan leÄaron, benediktana laboro! Samtempe, Britio alfrontas gravajn problemojn: la sanzorgo devas atingi grandskalan reformon, ekzistas prema manko da loÄejoj, kaj la instruado-sistemo malsanetadas. Britaj ministroj kaj parlamentanoj tamen havos nek tempon nek atenton por tio, prijuÄis lastatempe la pensfabriko 'Institute for Government'. Ĉiu energio iros al tiu longedaÅra Brexit.