Nederlandlingvaj   ĵurnal-artikoloj

tradukitaj en Esperanton
fare de Toon Witkam


fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://digitaleeditie.nrc.nl/losseverkoop/NH/2016/3/20160407___/2_02/index.html#page2
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam

La dissplitiĝo de la libera mondo

NRC 7 aprilo 2016

 

Fare de  Maarten Schinkel

 

Åœajnas  – tiel skribis la brita komentisto Philip Stephens antaÅ­ jaro kaj duono –  ke la mondo estas serĉanta motivojn por dissplitiĝi. Se vi ne volas vidi tion, tiam vi ne vidas ĝin: ni aĉetas kaj uzas aparatojn muntitajn fare de mondvastaj produktad-ĉenoj. Ni memkompreneble komunikas kun ĉiuj lokoj sur la terglobo. Ni, ĉiuokaze ni okcidentanoj, ekvojaĝas se tiel diri morgaÅ­ senzorge al iu ajn lando.

Koncize dirite, ni troviĝas en mondo kiu daÅ­re pli proksimiĝas al la idealo de la kosmopolito. Ni estas riĉaj kaj prosperaj. Kaj granda parto de kion ni antaÅ­ nelonge ankoraÅ­ nomis la ‘malriĉaj landoj’, plivigliĝas en la impeto de nacioj kaj estas nun ‘emerĝanta merkato’. La nombro da homoj kiuj vivas sub la malriĉec-limo malpliiĝas tutmonde. Kiom pli bone vi volus havi ĝin?

Kaj tamen kreskas la antipatio je ĉio kio rilatas al internaciiĝo aŭ tutmondiĝo. Jen kompleksa problemo, dume ankoraŭ tute ne solvita. Unu respondo povus esti ke tutmondiĝo aspektis kiel bona ideo tiel longe ke ĝi estis nia propra formo de tutmondiĝo: unuflanka interkonsento inter nordo kaj sudo, en nia favoro.

 

Se tutmondiĝo efektive servas nur al la elito, rebato atendeblas.

 

Estis nur antaÅ­ ĉirkaÅ­ dudek kvin jaroj, ke la griziĝo en Nederlando estis solvota, lasanta nian ŝparmonon kaj niajn pensiofondusojn malkaŝe investi en kio tiam ankoraÅ­ nomiĝis ‘la Tria Mondo’. La tieuloj tiam eklaborus por nia pensio. Ĉe ni ne ideo, ke ili tie ankaÅ­ havus agendon, kaj dezirojn por pli bona vivo.

Nun evidentiĝas ke la diagnozo de Pascal Lamy, la franca eksĉefo de la Monda Organizo pri Komerco (MOK)[i], estis vera: tutmondiĝo kreas malpliiĝantan malegalecon inter landoj, sed samtempe pliiĝantan malegalecon ene de landoj.

Tutmondiĝo do ŝajnas, se oni sekvas la logikon de Lamy, precipe esti en favoro de ‘elito’ kiu estas la rezulto de kreskanta malegaleco. Tiel longe kiel la kuko pligrandiĝas, kiel en emerĝaj landoj, tiu disdonado-temo estas malpli akra. Sed kiam la kuko jam sep jarojn same grandas, tio iĝas problemo.

 

Tiel vidate, venas apenaÅ­ kiel surprizo ke tutmondiĝo, ĉu regiona ĉu vere tutmonda, estas de la okcidenta publiko indikata kiel la kulpanto. AnkoraÅ­ eĉ pli da liberkomerco estas ne populara, vidu la transatlantikan TTIP-traktaton[ii]. Nek pli da regiona integriĝo, vidu Ukrainion kaj ‘Bruselon’ ĝenerale. Kaj la indigno pri la Panama Papers[iii] ne nur ekzistas pro tio ke impostevito grandskale okazas, sed ankaÅ­ ĉar ĝi en multaj kazoj tute ne montriĝas kontraÅ­leĝa. La ‘elito’ servas sin mem kun la kosmopoliteco, imposto estas nur pagata de tiuj kiuj ne eblas foriri.

La nuna socia kontraÅ­-movado al tutmondiĝo, kiu agas de Usono ĝis EÅ­ropo: vi povas nomi ĝin serĉado por identeco, deziro por naciismo, aktiva serĉado por internacia dissplitiĝo. Sed sube de tio kuŝas ĉefe la konvinko ĉe la ĝenerala publiko, ke la libera ekonomio, nacie kaj internacie, iĝis zero sum game: kion gajnas la unu, tion malgajnas la alia. Äœis tiu ĉi problemo estas – iu ajn maniere – rebonigata, la kolero restas.

 

 

Maarten Schinkel  ĉiusemajne en la NRC verkas kolumnon pri ekonomio kaj financaj merkatoj.

 

 

[i] MOK = World Trade Organization (WTO)

[ii] TTIP = Transatlantic Trade & Investment Partnership

[iii] Panama Papers: vidu: esperanto.org.br/info/index.php/noticias/no.../3-pola-retradio.html aÅ­ novajhoj.weebly.com/radio-havano-kubo.html

 

 

Ĉiuj artikoloj   |  




©marto 2024 Toon Witkam | Powered by RosyGrass