fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
http://www.nrc.nl/handelsblad/2016/03/17/wat-de-ecb-doet-gebeurt-in-japan-al-jaren-en-da-1599395
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Kion la EÅropa Centra Banko (ECB) faras, tio en Japanio jam jarojn okazas — kaj ne funkcias tie.
Por fliki la EÅropan ekonomion, Draghi ĉirkaÅpumpas pliajn miliardojn. Tion Japanio faras jam dum jaroj, sed ties ekonomio daÅre malsanetas.
NRC 17 marto 2016
Fare de nia redaktoro Floris van Straaten
EÅropo ekonomie komencas simili al Japanio. Senespere sed kuraÄe, la ECB-prezidanto Mario Draghi kaj liaj apuduloj klopodas en la eÅrozono plivigligi la inflacion Äis du procentoj. Kiom ajn da mono la ECB[i] pumpas en la ekonomion, aĉetante registarajn obligaciojn, kaj kiom ajn Äi reduktas la interezon – la deponinterezo intertempe estas minus 0,4 procento – la inflacio en la EÅrozono restas malalta. Pro tio la konsumantoj malpli rapide elspezas monon, kaj tio estas malbona por la ekonomio.
Draghi sekvas la paÅojn de lia Japana kolego Haruhiko Kuroda, la guberniestro de la centra banko de Japanio. Jam ekde la komenco de 2013, Kuroda lasas astronomiajn kvantojn da enoj – la ekvivalenton de pli ol 700 miliardoj dolaroj jare – pumpi en la ekonomion, pere de akaparado de obligacioj. Kaj ĉiam ankoraÅ la inflacio apenaÅ plialtiÄas en Japanio.
AnkaÅ Kuroda celas al inflacio de 2 procentoj jare. Tiel li esperas eliri el la situacio de deflacio, en kiu Japanio troviÄas jam ekde la mezo de la naÅdekaj jaroj. Kiu en 1995 estis metinta sumon de 100.000 enoj en Åtrumpet-tirkeston, per tiuj povis 17 jarojn poste aĉetadi por 112.000 enoj. Ĉar la mono dum la lastaj jaroj plejofte valor-altiÄas, multaj homoj amasigas sian monon kaj prokrastas aĉetojn.
Tio havas kripligan efikon al la konsumado kaj al la ekonomio entute. Finfine, diras Japanaj ekonomiistoj, deflacio kondukos al iompostioma Äismorta sangado de la ekonomio. Certe en rapide griziÄanta lando kiel Japanio, kie en multaj lokoj estas vendataj pli da vindotukoj por olduloj ol por beboj. Cetere, rilate al la Äismorta sangado estas intertempe ne tiel malbona kiel oni atendis, ankaÅ pro tio ke entreprenoj ne rapide eksigas dungitojn. La senlaborec-procento nur sumiÄas je 3,2 procentoj.
Tiu malaltiÄo de la konsumado estas ekzakte kion Draghi je preskaŠĉiu ajn prezo volas preventi en EÅropo. Instigante inflacion, la centraj bankoj esperas Äuste persvadi civitanojn pli rapide elspezi sian monon. Tiumaniere plialtiÄus la entreprenprofitoj, kaj post kelka tempo ankaÅ la salajroj. Tiam la ekonomio moviÄas jam rapide supren.
Tion ankaÅ provis atingi ĉefministro Shinzo Abe, kiam li fine de 2012 enoficiÄis kaj lanĉis sian ‘Abenomics’. La centra banko, estrata de Kuroda, devus praktiki tre aktivan monpolitikon. La registaro, siavice, devis investi en infrastrukturo kaj aliaj publikaj projektoj por stimuli la ekonomion. Krom tio, la registaro devis reformi la labormerkaton. Precipe virinoj devus esti instigataj labori plie eksterhejme.
Komence tio Åajnis funkcii. La eno malaltiÄis, la eksporto pligrandiÄis, la inflacio iomete pliiÄis, kaj la ekonomio komencis kreski. Dume, estas pli da signoj ke tio tamen ne sukcesas. Japanio havas post si ree du mallongajn recesiojn, kaj videbliÄas Åajne tria, post kiam en la lasta kvaronjaro de 2015 la ekonomio denove Årumpis je 0,3 procentoj.
Granda eraro – pri kiu preskaŠĉiuj konsentas – estis la enkondukado en 2014 de konsiderinda plialtigo de la AVI[ii]-tarifo, ekde 5 Äis 8 procentoj. Tiu estis inspirita de zorgemo pri la senĉesaj buÄetaj deficitoj kaj la daÅre Åvelanta ÅtatÅuldo. Japanio havas ekstreme altan ÅtatÅuldon kompare al aliaj progresintaj ekonomioj: ja 237 procentoj de la malneta enlanda produkto. Pere de tiu AVI-plialtigo la fragila konsumanto-konfido estis en la burÄono rompata.
Kaj la inflacio? AnkaÅ tiu daÅre malsanetas. En 2015 la mezuma inflacio ankoraŠĉiam sumiÄis je mizera 0,5 procento, kaj en la nuna momento Äi eĉ ree pli proksimas al 0,3 procento.
Tial ĉi-jare en januaro Kuroda ÅanÄis la taktikon, kaj sekvis la ekzemplon de la ECB, lanĉante negativan deponejo-interezon, de 0,1 procento. Bankoj kiuj deponas monon ĉe la centra banko, devas rekompencon pagi anstataÅ ricevi Äin.
La Japana bankprezidanto kredas ke sekve de tio, pruntoj kaj hipotekoj fariÄis pli malmultekostaj. "Mi antaÅvidas ke ties efikoj etendiÄos al la prezoj kaj la reala ekonomio", diris Kuroda, ĉi-semajne. Okazis tamen ankaÅ malÄustaj efikoj, kiujn li verÅajne ne estis enkalkulinta. La akcioj de Japanaj bankoj (kiuj manke de mendado daÅre ne sukcesas pruntedoni pli da mono) malaltiÄis ĉe la borso en Tokio.
Ĉu do ekzistas pli bona medikamento? Unu el la homoj, kiu jam dum jaroj sekvas la prosperon kaj regreson de la Japana ekonomio, estas la Keynes-adepto kaj Nobel-premiito Paul Krugman. Pasint-aÅtune li sugestis en blogo, ke la registaro de Abe devas procedi ankoraÅ multe pli agresema. Ne celi al inflacio de 2 procentoj jare, sed al pli, tiel ke homoj vere ekkredas ke la mono rapide malplivaloriÄas, kaj ili mem ekkonsumas.
Krugman kaj aliuloj argumentas, ke mankantan mendadon oni ne solvas punkorektante bankojn per negativaj interezoj. Tiuokaze prefereblas Åtate gvidata salajra politiko, ĉe kiu la registaro devigas sin mem kaj entreprenojn plialtigi la salajrojn tutlinie je ekzemple 5 Äis 10 procentoj. Äœuste tio ja bone funkciigus la ekonomion, ili kredas.
Tia paÅo dume estas ankoraÅ ponton tro for, por Abe.
[i] ECB = EÅropa Centra Banko
[ii] AVI = AldonValora Imposto