fonto:
laNederlanda ĵurnaloNRC
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/01/25/dit-is-het-moment-om-te-kijken-wie-je-vrienden-zijn-6388396-a1542797
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
‘Jen la momento por rigardi kiuj estas viaj amikoj’
La antipatio de Trump kontraÅ komercaj traktatoj povas por la EU esti Åanco fari traktatojn pli progresemaj.
NRC 25 januaro 2017
Fare de nia korespondanto
Stéphane Alonso
en Bruselo
Kvankam Donald Trump kvazaÅ deklaris militon al komercaj traktatoj, en EÅropo oni ankoraÅ kredas je tiuj. Marde[i] CETA[ii], la traktato inter la EU kaj Kanado, ree venis paÅon pli proksime, post decidiga intertempa voĉdono en la EÅropa Parlamento. Pro tio, la interkonsento eble povas jam validiÄi en aprilo 2017. AlmenaÅ, se ĉio iras bone.
La internacia komerc-politiko jam enkaĉiÄis, kun socia agitado pri la sociala prezo kiun kaÅzus la ĉesigado de komercaj baroj – ankaÅ CETA preskaÅ pereis pro tio.
Nun aspektas, ke Trump donas la finofaran baton: lunde[iii] li forstrekis la TPP-on (Trans-Pacific Partnership), kiu devus fari la Pacifikan regionon, ekde Japanio al Ĉilio, unu granda komerca regiono. Kaj por NAFTA[iv], la aranÄo el 1994 inter inter Usono, Meksiko kaj Kanado, la prezidento intencas sufiĉe reverki la regulojn.
La rezulto: ideologia konfuzo. Greenpeace respondis Äoje al la fiasko de TPP, kaj daÅre estas akra oponanto de CETA, sed nepre ne povas vidi Trump-on kiel agrablan aliancanon. La Usona prezidento meritas "ne laÅdon" pro sia "konvertiÄo", ĉar la alternativo kiun li proponas – Usono Unue, aÅ Äuste: sufiĉege subteni la propran intereson – "estos verÅajne almenaÅ tiel malutila por la prospero de la homoj kaj la planedo," diras la medio-movado en gazetara novaĵo.
Marietje Schaake (de D66[v]) estas ja favoranta de CETA – kiel Membro de la EÅropa Parlamento Åi proksime sekvis la intertraktadojn kun Kanado – kaj tio Åi estas nun ankoraÅ eĉ pli. "Ĉe deĉeniginta Trump", Åi diras, "estas Äuste nun la momento por rigardi kie viaj amikoj en la mondo estas ".
Rilate al TTIP (Trans-Atlantic Trade and Investment Partnership), la komerca akordo pri kiu la EU kaj Usono formale ankoraÅ daÅre debatas, Åi ne plu faras al si iluziojn. "Äœi estis en la fridujo, kaj nun Äi troviÄas en la frostujo". Sed kun Kanado, la EU tamen rapide intensigu la ligojn.
Schaake antaÅvidas "amason da mizero" se Trump persistas ĉe siaj vortoj kaj postulas al Kanado ekzemple import-imposton de 35 procentoj. Komercaj militoj estas nenies intereso. Sed la nova ludkampo laÅ Åi donos ankaÅ Åancojn.
Nova normo
Kun la liberala Kanada ĉefministro Justin Trudeau, nomata de kelkiuj la ‘anti-Trump’, la EU aranÄis laÅ Schaake eble la plej progreseman komercan akordon iam: bazitan sur valoroj, kun altaj produktadnormoj kaj speciala atento pri la protektado de la mezaj kaj malgrandaj entreprenoj. Speco de interkonsento ke Äi kun la Usonanoj verÅajne neniam estus povinta aranÄi, sed laÅ Schaake tamen la nova normo se temas pri internaciaj komercaj akordoj. "Nun ni devas plupuÅi."
Schaake opinias ke por la EU estas ankaÅ Åancojn en Japanio. La malakcepto de la TPP fare de Trump, post kiam Obama estis jam subskribinta por ties interkonsento, estas "grandega bato" al tiu lando, kiu tradicie estas protektisma, kaj kie la registaro devis enmeti multan politikan kapitalon por ekhavi la interkonsenton kun la Usonanoj tra la parlamento.
Hazarde la EU kaj Japanio parolas nunmomente ja ankaÅ pli komerca interkonsento. Tio estas laÅ Schaake jam tre progresinta, kvankam Japanio devas sur kelkaj terenoj (agrikulturo, publika prezkonkurado) ankoraÅ fari gravajn koncesiojn. "Sed ankaÅ Japanio povas en ÅanÄiÄanta mondo iÄi aliancano. Ni devas pretigi nin por tio."
Tiam unue CETA estu realigita, tamen. Post la politika suspensfilmo de oktobro pasintjare, kiam la Valona[vi] regiona parlamento lastmomente antaÅe al la traktatkonfirmo minacis sin deturni, kaj nur post novaj koncesioj donis la verdan lumon, la Åanco de sukcesa rezulto aspektas granda. Marde la komerca komitato en la EÅropa Parlamento aprobis la traktaton, kun 25 voĉdonoj por, 15 voĉdonoj kontraÅ, kaj unu sindeteno. Propono de la EÅropaj Verduloj, prokrasti la definitivan voĉdonon kvin monatojn, ne estis akceptata. Tio validas kiel grava indiko, kiamaniere la por februaro planita plena voĉdono finiÄos, kvankam la plimulto tiam laÅ atendo estos ja pli malgranda.
Se Strasburgo diros definitive jes, la traktato ja devas ankoraÅ en Äia tuteco esti ratifikata de naciaj parlamentoj. Normale tio ne necesas. Principe, la EÅropa Komisiono antaÅe akiras mandaton por intertrakti, surbaze de diskutoj en EÅropaj ĉefurboj, kaj la rezultaton la EÅropa Parlamento poste aprobas – aÅ malaprobas. Sed sub socia premo la EÅropa Komisiono decidis lastjare por CETA tamen ankoraÅ fari escepton.
Kvankam ene de la nacioj ankoraÅ diversaj malebenaĵoj estas ekspektataj – en Nederlando eble venos eĉ referendumo – la traktato intertempe jam povas ja ‘sur provizora bazo’ ekfunkcii, eble jam unu kaj duono monaton post la voĉdono en la EU-parlamento. Cetere, ne ĉiuj partoj: unu el la plej ofendaj tekstopartoj el la traktato, pri investado-protekto kaj speciala arbitracia tribunalo kie entreprenoj povas plendi, ekvalidiÄos nur se vere ĉiuj EU-landoj estas ratifikintaj. Kaj tio povus ankoraÅ daÅri multajn, multajn jarojn.
Stéphane Alonso estas ekde 2013 korespondanto por NRC en Bruselo; de 2003 Äis 2011 li estis korespondanto por NRC en Varsovio.
[i] Marde = 24 januaro 2017
[ii] CETA = Comprehensive Economic and Trade Agreement
[iii] lunde = 23 januaro 2017
[iv] NAFTA = North American Free Trade Agreement
[v] D66 (Demokraten 66) = socialliberala politika partio en Nederlando, fondita en 1966; vidu ankaÅ: https://eo.wikipedia.org/wiki/Demokratoj_66
[vi] Valona: temas pri Valonio, la franclingva regiono de Belgio