fonto:
laNederlanda ĵurnaloVolkskrant
http://www.volkskrant.nl/opinie/commentaar-vruchten-van-globalisering-moeten-beter-worden-verdeeld~a4442586/
tradukis ĝin (el la Nederlanda en Esperanton) Toon Witkam
Fruktoj de tutmondiÄo estu pli bone distribuataj
La malavara monpolitiko kaj la tutmondiÄo kaÅzas kreskon, sed ankaÅ pli grandan malegalecon.
Volkskrant 2 januaro 2017
Fare de Pieter Klok
(en ‘Opinio kaj Debato')
Por la Nederlanda ekonomio, 2016 estis pintojaro. La kresko sumiÄas al 2,4 procentoj (la plej alta ekde 2008), la senlaboreco daÅre falas, la aĉetpovo pliiÄas kaj la deficito tute malaperas.
La kresko estas plejparte kaÅzata de la revigliÄo de la loÄejo-merkato. Domoprezoj plialtiÄas ĉefe pro la malalta interezokvoto. Kaj tio ja estas ĉefe danke al Mario Draghi, prezidanto de la EÅropa Centra Banko[i], kiu pumpas miliardojn en la ekonomion.
Sinistro-aÅguristoj estis en 2016 plejparte malpravigataj. La Brexit por nun ankoraÅ ne kondukas al disfalo de la Brita ekonomio, por kio estis ĉie avertata. La ‘ne’ ĉe la Itala referendumo kondukis ne al nova eÅro-krizo, kiu estis timata. Kaj la elekto de Trump, kiu estis antaÅvidita agitiÄe pro liaj protektismaj inklinoj, kondukis en la borsoj al Hosana-etoso.
Se redistribuo malsukcesos,
kontraÅ-tutmondiÄistoj estos la gajnontoj
La malavara politiko de la centraj bankoj sufokas ĉiun ajn financan krizon. Klaas Knot, kiu prezidas De Nederlandsche Bank[ii], jam avertas dum jaroj pri la danÄeroj. Por kalvinisto certe estas malfacile kredi ke ekonomio povas senpune monbiletojn krompresi, sed por la momento li malpravas. La avantaÄo de granda monero kiel la eÅro, estas ties fortikeco.
Tamen la malavara monpolitiko kunportas riskojn. Pro la malalta interezokvoto, ĉiu serĉadas profitdonajn investojn. Tiel eble estiÄas sapvezikoj, kiu povas iumomente kolapsi.
Pli maltrankviliga ankoraÅ estas ke la profitoj de la monpolitiko estas ne egale distribuataj tra la loÄantaro. Estas ĉefe la loÄejo- kaj akcio-posedantoj kiuj profitas. Multaj aliaj ne profitas same. Al tiuj precipe estas komunikata tio, ke ili devas labori flekse, ke ili devas retiriÄi pli poste, kaj ke la prizorgo en pli longa daÅro iÄos nepagebla. La tendenco skizita de Piketty[iii] (la riĉuloj iÄas daÅre pli riĉaj malprofite al la laboristoj) estas plifortigata de la monpolitiko.
La malegaleco kreskas plue, pro tio ke ne ĉiuj profitas samgrade de la tutmondiÄo. Ĉe la malsupra flanko de la labormerkato, kie oni devas konkurenci kun Orient-EÅropo kaj Ĉinio, la laborkondiĉoj estas eroditaj. Ĉe la supra flanko de la labormerkato, kie oni konkurencas kun Londono kaj Nov-Jorko, la enspezaro Äuste pliiÄas. Åœajnas ke pli alte edukitaj homoj povas pli facile trakti la necertecon kiu akompanas la tutmondiÄon.
La propozicio ke tutmondiÄo finfine estos bona por ĉiuj, estas tro facila. Jes, la malneta enlanda produkto plialtiÄas. Sed se tio estas akompanata de pliiÄanta necerteco, tio tute ne estos spertata de ĉiuj kiel progreso. La demando estu ne, ĉu la tutmondiÄo devas daÅrigi, sed ja kiamaniere, kaj precipe ankaÅ kiom rapide.
Estas devo de la politiko certigi ke ĉiu samgrade profitas de la plialtiÄanta ekonomio. La fruktoj de la tutmondiÄo devas esti redistribuataj pere de impostoj. Manke de tio, partioj kiuj pledas por protektismo estos la gajnontoj. La historio montras, ke tio ne nur estas malbona por la ekonomio, sed ankaÅ por la interrilatoj en la mondo.
Pieter Klok
[i] La EÅropa Centra Banko (ECB) estas la eldona banko de la eÅro, la komuna
mono de 17 membroÅtatoj de la EU. Äœi situas en Frankfurto ĉe Majno, en Germanio; vidu ankaÅ https://eo.wikipedia.org/wiki/EÅropa_Centra_Banko
[ii] De Nederlandsche Bank: la centran bankon de Nederlando
[iii] pri Piketty vidu ankaÅ http://www.artikoltraduk.nl/cat/ekonom/#article7